Zbliża się Światowy Dzień Rzucania Palenia Tytoniu

Prawie 90 proc. palaczy deklaruje, że chciałoby rzucić palenie, jednak czuje bezradność wobec nałogu - po tygodniu, miesiącu czy roku od odstawienia sięgają znowu po papierosa. Nie ma cudownej tabletki na nikotynizm. By trwale rozstać się z papierosem, potrzeba wiedzy na temat podświadomych mechanizmów rządzących nałogiem, sama siła woli nie wystarczy.

Przeciętny palacz z 20-letnim stażem wypala ponad 100 tys. papierosów, zaciągając się dymem około 1,3 mln razy. Każdy papieros zaspokaja głód nikotynowy i głębokie pragnienie odbycia rytuału palenia, przynosząc ulgę. To wystarczająca ilość powtórzeń, aby wytworzyć w umyśle automatyczne i silne skojarzenie palenia z przyjemnością. Chcąc rzucić siłą woli, palacz odczuwa wewnętrzny konflikt i walczy sam ze sobą – chce rzucić, a z drugiej strony twierdzi, że lubi palić. Myśl o tym, że jeszcze jeden, ostatni papieros na pewno nie zaszkodzi, ponownie wpycha go w pułapkę nałogu. W efekcie palacz pali dalej przeżywając silny stres i coraz większe zwątpienie w siebie po nieudanej kolejnej próbie rzucenia.

Skuteczne rzucanie palenia wymaga doboru odpowiedniej metody. Nałóg nikotynowy to w 90 proc. problem mentalny, a tylko w niewielkim stopniu fizjologiczny. Usiłując skończyć z papierosami siłą woli, stosując leki lub Nikotynową Terapię Zastępczą palacze walczą z fizycznym aspektem swojego uzależnienia, ale nie rozwiązują głównego problemu tkwiącego w ich głowie. Pomocna w tym może być terapia behawioralno-poznawcza, podczas której palacz we współpracy z terapeutą lub psychologiem analizuje strukturę własnego nałogu. Palacz podejmuje poważną próbę rzucenia papierosów średnio co 2,5 roku, i robi to nieskutecznie około 17 razy w życiu.

– Palacze próbują rzucać nałóg z dnia na dzień. I dobrze. Jednak robią to siłowo i bezrefleksyjnie, wydając sobie zakaz palenia. Takie działanie na ogół zawodzi – tłumaczy Dorota Mierzejewska terapeutka uzależnień, ekspert kampanii „Nie rzucaj, bo wróci. Skutecznie rozstań się z nałogiem”, dyrektor merytoryczny Kliniki i Ośrodka Badań nad Nikotynizmem Free Forever. – Osoba, rzucająca nałóg siłą woli z jednej strony bardziej bądź mniej świadomie uwielbia palić, bo jak twierdzi „papieros zabija nudę, przyspiesza przemianę materii czy relaksuje”. A z drugiej – próbuje siebie zastraszyć, powtarzając: „Nie będziesz tego robić! Bo palenie szkodzi, kosztuje, odbiera ci wolność i sprawia, że brzydko pachniesz”. Taki konflikt motywacji bywa nie do wytrzymania. Męczący dialog wewnętrzny między dwoma sprzecznymi pragnieniami podnosi palaczowi adrenalinę. Sprawia, że jest zestresowany i uciążliwy dla otoczenia. Taka sytuacja w 97 proc. kończy się sięgnięciem po papierosa.

Kluczem do sukcesu jest poznanie podświadomych mechanizmów rządzących uzależnieniem.
– Zamiast powtarzać to, co i tak wszyscy już wiedzą – że palenie zabija, podczas terapii behawioralno-poznawczej pracujemy nad tym, by uświadomić osobie palącej dlaczego wciąż jeszcze pali i w jaki sposób racjonalizuje swoje postępowanie twierdząc, że pali, bo lubi. Obalamy również społecznie przyjęte stereotypy, na przykład, że palenie pomaga w koncentracji czy odchudza – dodaje Mierzejewska.

Porównując skuteczność dostępnych metod po roku od momentu odstawienia papierosów, terapia behawioralno-poznawcza daje ponad 53-procentową szansę powodzenia, podczas gdy rzucanie siłą woli osiąga poziom 3,4 proc., akupunktura 3,9 proc., plastry nikotynowe 6,2 proc., a leki psychotropowe blokujące głód nikotynowy 7,1 proc. Jak pokazują badania naukowe przeprowadzone przez Wiedeński Uniwersytet Medyczny w 2008 r. na jednym z poznawczych programów antynikotynowych, jeszcze większą skuteczność, blisko 60 proc., mają grupowe terapie organizowane w środowisku pracowniczym.

Celem ogólnopolskiej kampanii prowadzonej na rzecz walki z nałogiem tytoniowym „Nie rzucaj, bo wróci. Skutecznie rozstań się z nałogiem” jest popularyzacja zdrowego życia bez nałogu i uświadomienie palącym, że trwałe odstawienie papierosów jest możliwe w oparciu o pracę z psychologiem, terapeutą uzależnień. Kampania upowszechnia wiedzę na temat behawioralno-poznawczych metod rozstania z nałogiem tytoniowym. W perspektywie kilku lat, ma doprowadzić do statystycznie znaczącego spadku liczby palaczy w Polsce. Organizatorem kampanii jest Klinika i Ośrodek Badań nad Nikotynizmem Free Forever. Partnerem jest stowarzyszenie Polskie Amazonki Ruch Społeczny oraz Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w Sosnowcu.